ÖZÜ YIXILAN KƏSİN
Özü yıxılan kəsin
Gözündə yaşı olmaz.
Darıxmağın vədəsi,
Bəlkəsi, kaşı olmaz.
Xoşbəxtlik ilıq mehtək,
Toxunar qəlbə, keçər.
Tale ölçü götürər,
Həsrəti ömrə biçər.
Keçər ömür qatarı,
Arzuları aparar.
Xatirələr qoynunda,
Xəyallardan qoparar.
Gündüzün fikirləri,
Gecənin dərd, ələmi.
Görən, xoşbəxt olarammı,
Yerə qoysam qələmi?
Aysel Nəsirzadə
TƏHLİLİ:
Həyat insan üçün bəzən arzu, bəzən xatirə, bəzən isə dərd və peşmanlıq deməkdir. İnsan ömrü nə qədər istəsə də düz bir xətt üzrə hərəkət etmir – düşürük, qalxırıq, itiririk, tapırıq. “Özü yıxılan kəsin gözündə yaşı olmaz” misrası ilə başlayan bu şeir də məhz bu düşüncəni oxucuya çatdırır: İnsan öz seçimlərinə və addımlarına görə cavabdehdir.
Şeirin əsas ideyası taleyə boyun əymək deyil, həyatın gətirdiklərinə qarşı daha real yanaşmaqdır. Burada poetik dillə desək, insanın “özünü yıxması” – yəni səhv qərarlar verməsi, seçimlərinin nəticələrini yaşaması – onun həyatındakı çətinliklərin qaynağı kimi təqdim olunur. Bu, insanın passiv qurban deyil, taleyində müəyyən qədər aktiv rol oynadığını vurğulayır.
Şeirdəki “Xoşbəxtlik ilıq mehtək” ifadəsi poetik olsa da, xoşbəxtliyin keçici və toxunub keçən bir hiss olduğunu təsvir edir. Bəzən bir anlıq sevinclər uzun illərin həsrətinə qarışır. Şairin sözləri ilə desək, “Tale ölçü götürər, həsrəti ömrə biçər” – yəni həyat biz istədiyimiz kimi deyil, bizə yazıldığı kimi yaşanır.
Xatirələrin, arzuların, gecələrin və gündüzlərin bir-birinə qarışdığı bir atmosferdə şairin sualla sonlandırdığı misralar xüsusilə diqqət çəkir: “Görən, xoşbəxt olarammı, yerə qoysam qələmi?” Bu sual şairin yazmaqla – yəni düşünməklə, yaşadıqlarını qələmə almaqla – daha çox dərd çəkdiyini, amma eyni zamanda bunun ondan ayrılmaz bir hissə olduğunu göstərir. Qələmi yerə qoymaq, bəlkə də dərdlərdən qurtuluşdur, amma eyni zamanda ruhun susması deməkdir.
Nəticə olaraq, bu şeir insanın həyat qarşısında acizliyini deyil, onun seçimlərinin və yaşadıqlarının məsuliyyətini daşımasını vurğulayır. Sadə, lakin düşündürücü bir dillə yazılmış bu əsər, oxucunu həm özünü sorğulamağa, həm də həyatın reallıqlarını qəbul etməyə səsləyir. Şairin duyğularını sözə çevirməsi, oxucunun iç dünyasına toxunmağı bacarır və bu da şeirin ən güclü tərəflərindən biridir.
✍ Sevil Azadqızı
Azərbaycan dill və ədəbiyyatı müəllimi. Filoloq. Ədəbi təhlilçi və tənqidçi. Şair.
13.08.2025
