17 Noyabr – Milli Dirçəliş Gününün Ruhunda Yenidən Doğulan Azərbaycan
Tarixin elə anları var ki, illər keçir, nəsillər dəyişir, amma həmin günlərin nəfəsi yaddaşdan silinmir. 17 noyabr da məhz belə günlərdəndir — xalqın sükuta sığmayan hayqırtısı, vicdanın daş divarları yarıb meydana axdığı o dönüş nöqtəsi.
Bu gün təkcə təqvimdə bir tarix deyil;
bu gün xalqın yenidən ayağa qalxdığı, qorxu divarlarını sındırdığı, milli iradənin oyanıb meydanlara sığmadığı günün adıdır.
1988-ci ilin həmin soyuq noyabr günündə Bakı küçələri təkcə insanların addımları ilə yox, millətin taleyini dəyişmək qətiyyəti ilə isinmişdi. Qarabağda başlayan separatizm artıq millətin yanan bir yarası idi. Uzun illər içə atılan narazılıq, milli kimliyin sıxışdırılması, haqqın tapdanması bu dəfə susmağa yer qoymurdu.
Meydana axışan minlərlə insanın səsi bir çağırış idi:
“Biz varıq, haqqımız var, susa bilmərik!”
Bu hayqırtı təkcə etiraz deyildi — bu, milli özünüdərkin oyanışı, xalqın uzun müddətdə gizlədilən iradəsinin ucadan səslənməsi idi. 17 noyabr o gün oldu ki, Azərbaycan xalqı bir yumruğa çevrildi, öz ruhunu tanıdı və tarixə öz möhürünü vurdu.
Bu dirçəliş olmasaydı, sonrakı illərdə millətin yolunu dəyişən hadisələrin də istiqaməti başqa olardı. 17 noyabr — müstəqilliyə aparan yolun ilk aydın addımı, azadlıq tonqallarının alışdığı başlanğıc idi.
Xalq 17 noyabrda qorxudan yox, ümidsizlikdən yox —
haqsızlığa və ədalətsizliyə qarşı qalxdı.
Qarabağda baş qaldıran erməni separatizminə,
Xalqın iradəsinin nəzərə alınmamasına,
Milli Haqların tapdalanmasına,
Azadlıq istəyinin boğulmasına
qarşı idi.
Bu gün Azadlıq meydanına toplaşanların hər addımında bir həqiqət görünürdü:
Millət artıq susmayacaq.
Dirçəlişdən sonra gələn ilk böyük sınaq – 20 yanvar şəhidləri
17 noyabrda başlayan oyanışın nəfəsi hələ duyulmaqdaydı ki, bir neçə ay sonra —
1990-cı ilin 20 yanvar gecəsi — xalqın iradəsini sındırmaq məqsədilə Bakıya ordu yeridildi.
Lakin milləti qorxutmaq üçün edilən qırğın tamam başqa nəticə verdi:
o gecə şəhid olan insanlar milli dirçəlişin ilk azadlıq müjdəçiləri oldular.
Onların qanı azadlıq yolumuzu möhürlədi.
Onların fədakarlığı 17 noyabrda başlayan oyanışın dönməzliyini təsdiqlədi.
Onlar sübut etdilər ki, bir millət dirçəlibsə, onun önünü heç bir güc kəsə bilməz.
Bir tarix, bir nəfəs, bir yol
17 noyabr — xalqın oyandığı gün,
20 yanvar — xalqın oyanışdan dönmədiyini bütün dünyaya göstərən tarixdir.
Biri millətin ruhunu oyatdı,
digəri o ruhun sınmayacağını qanla yazdı.
Bugünkü müstəqilliyimiz, dövlətçiliyimiz, üçrəngli bayrağımız —
hamısının mayası həmin günlərin iradəsində yoğruldu.
Və hər il bu tarix gəldikcə bir həqiqət yenidən özünü xatırladır:
O dirçəliş davam edir… o ruh hələ də yaşayır.
Aynurə İnci
